به گزارش گروه سیاسی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ قیام حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام در روز ۱۰ محرم سال ۶۱ هجری ماهیتی ضدظلم و استکبار ستیز داشت و بر همین شیوه، شیعه و شیعیان نیز در گذر زمان همواره در برابر ظالمان قرار داشته و حکومت های جور را برنتابیده اند. تاریخ معاصر نیز شاهد نقش تعیین کننده محرم در جنبش های اصیل مردمی است که جلوه کامل بروز و ظهور این تاثیر را در انقلاب اسلامی مشاهده می کنیم.
ازآنجا که انقلاب اسلامی ایران در تمامی تحرکات سیاسی فرهنگی خود به نحوی تحت تاثیر پیام عاشورا است بنابراین پدیده ای بی نظیر میان انقلابهای بزرگ دنیا به شمار می آید و این طبیعی ترین بستر تحولات انقلابی در ایران اسلامی به شمار می آید.
در آغاز نهضت اسلامی، امام خمینی به عنوان یک رهبر دینی با آگاهی از ظرفیتها و قابلیت های تشکل های دینی که توسط خود مردم اداره می شد بر بحث سازماندهی هیات های مذهبی، استفاده بجا و مناسب از فرصتهای وعظ و سخنرانی و آگاه سازی مردم از طریق منابر در مناسبتهای مذهبی توجه ویژه ای مبذول داشتند.
بیشتر بخوانید: نفوذ در حوزه‌های علمیه/ مواضع روحانیت زیر ذره‌بین جاسوسان آمریکایی
امام مجالس عزا و دستجات عزاداری را عامل اصلی مقابله با حکومتهایی که قصد نابودی اسلام و روحانیت را داشتند، می‌دانست و این جلسات را محوری برای وحدت و سازماندهی گروههای پراکنده مردم علیه ظلم حاکم قرارداد.
عزیمت روسای هیئات مذهبی به قم و ملاقات با امام خمینی در آستانه رفراندوم فرمایشی ششم بهمن ۱۳۴۱، تحولات بی نظیری را در نحوه و مضمون سخنرانیها و مداحیها در هیئات مذهبی ایجاد کرد. تکیه بر قیام و انقلاب بر ضد ظالمین، مضمون اصلی اشعار مذهبی آن دوره شد و انقلابیون با تکیه بر حماسه عاشورای حسینی موفق به جذب جوانان و آحاد مردم در نهضت امام خمینی شدند.
ترس آمریکا و پهلوی از فرارسیدن محرم
همانطور که گفته شد نعمت عظیم،[محرم و عاشورا] دلها را به منبعِ جوششِ ایمانِ اسلامی متّصل می‌کند. کاری می‌کند که در طول تاریخ کرد و ستمگرانِ حاکم، از عاشورا واهمه داشتند. ترس از حادثه‌ی عاشورا و شهدای آن، از زمان خلفای بنی‌امیّه شروع شده و تا عصر حاضر ادامه یافته است. در دوران انقلاب اسلامی ایران مشهود است زمانیکه محرّم از راه می‌رسید، نظامِ مرتجعِ کافرِ فاسقِ فاسدِ پهلوی، عرصه را تنگ دیده و نمی‌توانست علیه مردمِ مبارزِ عاشورایی، کاری انجام دهد. در واقع مسؤولین آن نظام، ناتوانی خود را ناشی از فرا رسیدن محرّم می‌دانستند به همین دلیل تمام تلاش خود را در جهت توقف و سرکوب عزاداران سیدالشهدا بکارمیبردند.
در گزارش های برجا مانده از آن رژیم منحوس، اشارتها، بلکه صراحتهایی از اسناد بدست آمده از تسخیر لانه جاسوسی وجود دارد که آمریکائیان به وضوح اذعان دارند ماه محرم (دسامبر) می تواند برنامه ها و نقشه های آنان را برهم زده و روند خوشبینانه کلی برای آینده آنها را معکوس سازد. (جلد۹ به شماره سند شماره ۱۸۹ سری۱۶)
بیشتر بخوانید: نفوذ در مراکز علمی و فرهنگی/ قلب سازمان سیا باید در دانشگاه باشد
غربی ها از ماه محرم، "ماه بحرانی" یاد میکنند و در گزارش خود عنوان کرده اند:" انتظار می رود که با رسیدن ماه محرم که مورد تقدس مسلمانان است، ماهی که در آن شور و غیرت مذهبی به جوش می آید، تظاهرات بیشتری رخ دهد و درگیریهای بیشتری پیش رو دارند."(سند شماره ۲۱۴ خیلی محرمانه شماره۱۶۶۹۰۲۹۰۷۸۲۷) در نظر آنها با فرارسیدن محرّم، باید احتیاط بیشتری داشته باشند.
در همین راستا در سند شماره ۱۹۷، سولیوان کارمند سفارت آمریکا طی نامه ای از وزارت امور خارجه می خواهد:"- با توجه به تنشهای قابل پیش بینی در خلال مراسم سوگواری ماه محرم در ایران سفارت از وزارت امور خارجه درخواست دارد از برنامه ریزی جهت فرستادن مهمانان رسمی به ایران در طی دوازده روز از اول تا دوازدهم دسامبر به جز آنهایی که از قبل برنامه ریزی کرده خودداری نماید.
- بازاریان و بیشتر کارها، در هر صورت از دوم تا یازدهم دسامبر تعطیل خواهند بود، و ما پیش بینی می کنیم که چنانچه آرامش برقرار شود فعالیت طبیعی در سراسر مملکت در آن روز به صفر خواهد رسید. برعکس اگر جوّ آرامش شکسته شد ما باید منتظر خشونت در بدترین وجه آن در آن تاریخ باشیم.
از وزارت امور خارجه تقاضا می شود که در مورد این محدودیت با دیگر عناصر اجرایی و قانونگذاری هماهنگی نموده تا از سفر هیأت نمایندگان مجلس در ماه محرم جلوگیری شود."
روزی که آمریکا فهمید کاخ سفید حسینیه خواهد شد
روزهای تاسوعا و عاشوای محرم ۵۷ در سرتاسر ایران عزاداری مردم رنگ و بوی سیاسی و حالت مبارزه و تظاهرات همگانی علیه رژیم پهلوی به خود گرفته بود. در اکثر این تظاهرات مردم مجسمه‌های شاه را از میادین شهر به زیر کشیدند و خواستار برقرای حکومت اسلامی به رهبری امام خمینی شدند. همچنین در این روز مردم خودجوش اسامی خیابان‌ها را به نام امام خمینی و شهدای انقلاب اسلامی تغییر دادند.با وجود اعلام حکومت نظامی از سمت رژیم پهلوی در ماه محرم و به دنبال بیانیه ها و بیانات شورانگیز امام خمینى (س) و اعلامیۀ آیت اللّه طالقانى مبنى بر برگزارى راهپیمایى روز تاسوعا،اما همچنان ابهامات توام با ترس برای جاسوسان آمریکایی از حضور مردم در راهپیمایی ها وجود داشت.
درهمین راستا ضمن ارسال تلگرافی به سفارت آمریکا عنوان کردند:
" سری - هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - غیر قابل رؤت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار(اوایل آذر ۱۳۵۷)
در تاریخ ۲۵ و ۲۶ نوامبر آیت اللّه خمینی دستوراتی برای حامیان و «برادران دینی» وی مبنی بر انجام تظاهرات علیه مقامات دولت ایران در خلال ماه محرم به تهران رسید. خمینی از حامیان خود خواسته است که محدودیتهای دولت نظامی بر تظاهرات، اجتماعات و راه پیمائیها را نادیده بگیرند.چون که وی معتقد است این امر به سقوط قطعی شاه و سلطنت منجر خواهد شد.
از تظاهرکنندگان خواسته شده تا پارچه های سفید بر تن کرده و تمایل خود را به کشته شدن به دست ارتش نشان دهند. در مساجد و دیگر مکانها جلساتی تشکیل می شود تا تاریخ و محل برگزاری تظاهرات وسیع تعیین گردد.
اظهارنظر منبع: در حال حاضر هیچ کس نمی تواند با اطمینان بگوید که اکثریت ایرانیان به دستور خمینی با مایه گذاشتن از جان در تظاهرات راهپیمایی شرکت جسته و با ارتش به مقابله برخواهند خواست. ولی، به نظر می رسد که تظاهرات همه گیر علیه شاه در ماه محرم احتمالاً انجام خواهد گردید. احساسات ضدشاهی بین دانشجویان، بازاریان و دیگر عناصر «قابل تحریک» بسیار شدید بوده و اینها حتماً دستورات خمینی را اجرا خواهند نمود.( سند شماره (۵))
همچنین در سند شماره ۲۳۲ از سفارت آمریکا در تهران جاسوسان آمریکایی ذکر شده است:
: "از دیروز خبری مبنی بر صدور اعلامیه از جانب خمینی به عنوان دعوت برای تظاهرات خیابانی در ایام محرم بدون در نظر گرفتن مقررات حکومت نظامی و آمادگی برای جان دادن، جهت سرنگون کردن شاه و سلسله اش به طور وسیعی منتشر و پخش شده است.
همان گونه که وزارت خارجه مطلع است متن ترجمه شده این اعلامیه را از منبع موثقی در اختیار گرفته ایم. این اعلامیه در حالی که شاه را «یک موجود شیطانی» و هواخواهانش را به عنوان «سربار» معرفی می کند از مردم درخواست می کند که به عنوان نشانه آمادگیشان برای کشته شدن در راه اسلام کفن به تن کنند. همچنین این اعلامیه از وعاظ درخواست کرده تا این مطلب را به طور وسیعی منتشر نمایند. این اعلامیه پیروزی بزرگ آزادی و عدالت اسلامی بر علیه ستمگری و خیانت و اعلام حکومت اسلامی را پیش بینی می کند و می گوید سیلاب خونی که در عاشورا ریخته خواهد شد، نشانه روز انتقام جویی علیه تعدی و ستم است. تنها اشاره ای که درباره آمریکا صورت می گیرد، این است که به دستور و توصیه آمریکایی ها، شاه کشاورزی ایران را به نابودی کشانده است. او کشور را در جهت منافع سرمایه داران به ضعف کشانده است. اعلامیه با آرزوی تحقق یافتن انقلاب بزرگ اسلامی در ایران و سایر کشورهای اسلامی پایان می یابد."
*(اصل بیانیه حضرت امام در محرم ۱۳۵۷ /۹ /۱ در صحیفه نور ٬ جلد سوم موجود می باشد.)
در نهایت صبح ۱۹ آذر ۱۳۵۷ و در روز تاسوعا و در حالی که نه تنها حکومت نظامی برقرارو اجتماع بیش از سه نفر ممنوع بود که دولت نظامی هم مستقر شده و از واقعه ۱۷ شهریور هم تنها ۳ ماه می‌گذشت. انبوه جمعیت اما چنان بود که تلاش برای متوقف کردن آنان راه به جایی نبرد چراکه به اذعان خود آمریکاییان هیچکس انتظار چنین اجتماع میلیونی را نداشت.(جلد۳ اسناد لانه جاسوسی)
فردای آن روز امام خمینی(ره) در پیامی از این دو راهپیمایی به عنوان «رفراندوم» یاد کرد. راه‌پیمایی‌های تاسوعا و عاشورای ۵۷ و خصوصا روز دوم نقطه عطف اتفاقات سال ۵۷ است. در واقع عاشورا آخرین پیام ملت ایران به رژیم شاهنشاهی وحامیان آمریکایی اش بود. پیامی که اثرات آن همچنان باگذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی ایران پابرجاست و دسته های عزاداران حسینی نیز هر ساله در روز عاشورا مقابل کاخ سفید به سران آمریکایی یاد آوری می کنند.
فیلم مراسم عزاداری عاشورای حسینی سال۱۴۰۲ (ه.ش) در مقابل کاخ‌سفید.
گزارش از معصومه احمدی
